Europa zet in op mediageletterdheid
4 maart 2022
De komende jaren zet Europa sterk in op mediageletterdheid. Het bevorderen hiervan zorgt enerzijds dat burgers met een kritische blik naar media leren te kijken, en anderzijds helpt het om de impact van desinformatie te beperken.
Het Creative Europe Programme lanceert dan ook het subsidieproject ‘NEWS-Media Literacy’ met een budget van 2,4 miljoen euro. Dit project moedigt de uitwisseling van kennis en ervaring inzake mediageletterdheid aan. De subsidie focust zich op de ontwikkeling van innovatieve, grensoverschrijdende initiatieven en gemeenschappen in Europa.
De oproep heeft als doel te leiden tot: (i) pan-Europese consortia die instrumenten en acties op het gebied van mediageletterdheid ontwikkelen; (ii) fora voor de uitwisseling van gegevens rond leeftijdsgroepen, groepen met beperkte mediageletterdheid, enz. en (iii) ondersteuning bieden aan professionals om zich aan te passen aan het voortdurend veranderend medialandschap.
De samenwerkingsprojecten moeten betrekking hebben om minstens twee van de volgende vier activiteitsdomeinen: (i) activiteiten die voortbouwen op best practices van projecten inzake innovatieve mediageletterdheid en deze uitwisselen en opschalen, door culturele, lands- of taalgrenzen heen; (ii) ontwikkelen van innovatieve, interactieve online tools om oplossingen te bieden voor bestaande en toekomstige uitdagingen in de online omgeving, waaronder desinformatie; (iii) ontwikkelen van materiaal en tools om burgers te leren met een kritische blik naar media te kijken, en hen leren desinformatie te herkennen en hen aan te leren hoe er best mee om te gaan; (iv) ontwikkelen van mediageletterdheid praktijken die zijn aangepast aan de veranderende mediaomgeving, vb. op AI gebaseerde mediaproductie.
Projecten kunnen ingediend worden tot 6 april 2022.
Op 10 maart wordt een algemene infosessie over het project georganiseerd, gevolgd door een Q&A voor de Vlaamse en Nederlandse nieuwsmedia-sectoren op 11 maart. Inschrijven kan via Creative Europe Vlaanderen.
GUIDELINES EUROPESE COMMISSIE MET HET OOG OP HET VERSTERKEN VAN DE GEDRAGSCODE INZAKE DESINFORMATIE
10 juni 2021
De Gedragscode inzake desinformatie maakt momenteel het onderwerp van herziening uit. De Europese Commissie wil de code versterken waar nodig en hebben enkele aanbevelingen gedaan waar ze de code graag gewijzigd zien.
De Europese Commissie hoopt dat de gedragscode een effectiever hulpmiddel zal worden en heeft volgende aanpassingen voorgesteld:
- Spelers moeten aangemoedigd worden zich bij de code aan te sluiten en er zouden gepersonaliseerde verbintenissen opgesteld moeten worden op basis van de grootte van de spelers en de aard van de diensten.
- Platformen en andere spelers moeten samenwerken om ervoor te zorgen dat desinformatie gedemoniseerd wordt. Dit kan o.a. door informatie te delen waarbij een advertentie geweigerd werd zodat de transparantie en verantwoordelijkheid verbeterd wordt.
- De code moet het manipulatief gedrag dekken dat gebruikt wordt om desinformatie te verspreiden (bv. fake accounts, georganiseerde manipulatieve campagnes).
- Gebruikers zouden gemakkelijker desinformatie moeten kunnen aangeven. De personen wiens account of content werd aangegeven, zouden de mogelijkheid moeten krijgen hiertegen in beroep te gaan.
- Er is nood aan een betere samenwerking met factcheckers en een regelgevend kader rond de toegang tot data voor onderzoekers.
- Er moet eveneens een monitoringkader komen op basis van de KPI’s die de resultaten en impact van de platformen kunnen meten. De platformen moeten deze gegevens regelmatig delen met de Europese Commissie.
- Er moet een Transparantie Centrum opgericht worden waarbij iedereen die de code ondertekend heeft, moet meedelen welke acties hij heeft ondernomen om aan de code te voldoen, hoe deze uitgevoerd worden en hun data meedelen die nuttig zijn voor de KPI’s. Daarnaast zou ook een permanente task force opgericht moeten worden die helpt de code te herzien.
News Media Europe, de Europese federatie van nieuwsuitgevers, sluit zich aan bij bovenstaande aanbevelingen, maar vraagt bijkomend expliciet de persvrijheid te waarborgen en op te nemen in de herziening van de gedragscode dat:
- De ondertekenaars mogen geen perstitels discrimineren, bv. via aanbevelingssystemen, waarschuwings- of labellingtools.
- De ondertekenaars mogen geen fact-check uitvoeren op redactionele media, die reeds beschikken over interne redactieteams en handelen volgens de journalistieke beroepsethiek.
- Het systeem waarbij gebruikers content aangeven, mag niet als basis dienen om content te verwijderen. Dit kan enkel door rechtbanken of nationale regulatoren.
“CONFIDENCE” maatregelen in de strijd tegen desinformatie
27 april 2021
De Europese Commissie zet de komende maanden extra in om desinformatie te bestrijden en zal richtlijnen publiceren om de gedragscode inzake desinformatie te versterken. Verschillende partijen, waaronder News Media Europe, sporen de Commissie aan tien specifieke maatregelen – de “CONFIDENCE” maatregelen – op te nemen in de richtlijnen:
- Er moeten duidelijke verbintenissen / KPI’s ontwikkeld worden die gemonitord en regelmatig geüpdatet worden om de prestaties van platformen beter in kaart te brengen.
- Er is nood aan transparantie inzake de beschikbaarheid, bruikbaarheid, neutraliteit en verifieerbaarheid van gegevens die nodig zijn voor onderzoekers, journalisten, regelgevers en factcheckers. Zo zou er een mechanisme in het leven moeten geroepen worden om te garanderen dat bedrijven die (gedeeltelijk) toegang geweigerd worden door een platform, hun nationale regulator kunnen inlichten.
- Er mogen geen maatregelen genomen worden die de redactionele controle en integriteit verstoren. Inhoud van redactionele media mag niet als desinformatie beschouwd worden en mag niet zomaar gewijzigd of verwijderd worden.
- Er moet jaarlijks een evaluatie volgen om in te grijpen wanneer er zich mogelijke problemen voordoen.
- Er is nood aan onafhankelijke expertise, audits en monitoring.
- Van zodra een probleem wordt vastgesteld, moet de oplossing gefinancierd worden. Er moet duidelijk zicht zijn op de geldstormen, de transparantie over bedragen en consistente informatie over verwijderde advertenties.
- Er moet ingezet worden op personeel en op investeringen om data te vergaren over de engagementen aangegaan inzake VTE en infrastructuur. Deze gegevens moeten beschikbaar zijn per lidstaat.
- Er moet perfecte informatie inzake advertentieplaatsing beschikbaar zijn.
- Er moet een cross-platform en alleenstaande KPI’s ontwikkeld worden om de omvang van de problemen en de nodige maatregelen ertegen te meten.
- De bevoegde instanties moeten betrokken zijn bij het toezicht en handhaving van de gedragscode.
Google en Facebook blijven zich engageren om desinformatie omtrent COVID-19 te beperken
29 maart 2021
Het afgelopen jaar bereikte fake news een nieuw hoogtepunt. Het nieuws omtrent COVID-19 werd gretig gedeeld, net zoals de desinformatie over het virus. De Europese Commissie heeft daarom de platformen verzocht vooruitgangsrapporten op te stellen over de maatregelen die zij nemen om desinformatie omtrent COVID-19 te bestrijden. Over de eerste rapporten berichten we reeds in november. Hierin werden verschillende maatregelen genomen zoals de gratis advertentieruimte, investeringen in de journalistiek en een betere toegang tot juiste, betrouwbare informatie. Sindsdien hebben de platformen nog bijkomende maatregelen genomen.
De hoeveelheid fake news omtrent de vaccinatiecampagne is de laatste maanden enorm gestegen. De platformen werken nauw samen met nationale overheden en internationale organisaties – zoals de Wereldgezondheidsorganisatie en de Verenigde Naties – om de bevolking klaar te stomen zich te laten inenten en desinformatie in te perken. Zowel Google en Facebook verwijderen eveneens berichten van desinformatie m.b.t. vaccinatie, zeker wanneer deze ingaan tegen de mening van de gezondheidsexperts.
Het advertentiebeleid van Facebook werd geüpdatet zodat advertenties die mensen ontmoedigen zich te laten vaccineren, afgekeurd worden. Wanneer er informatie omtrent COVID-19 wordt opgezocht bij Google Search, wordt onmiddellijk een lijst van geautoriseerde vaccins beschikbaar gesteld op basis van je locatie. Facebook heeft ook de Facts-pagina omtrent het virus opnieuw gelanceerd. Daarnaast zal Google ook een COVID-19 Vaccine Counter-Misinformation Open Fund oprichten, wat zich zal focussen op het verbreden van de kennis van factchecking.
Google heeft sinds januari 2020 meer dan 98 miljoen corona-gerelateerde advertenties verwijderd. In België werden tot februari 2021 439.142 advertenties en 173 URLs geblokkeerd maar geen enkel account geschorst, waardoor we beter doen dan onze buurlanden. Duitsland spant de kroon met 11.019.539 geblokkeerde advertenties, 766 geblokkeerde URLs en 15 geschorste account, Nederland volgt met 4.392.200 geblokkeerde advertenties 22 geblokkeerde URLs en 10 geschorste accounts en in Frankrijk werden 525.188 accounts en 1624 URLs geblokkeerd en 5 accounts geschorst.
Facebook heeft sinds oktober 2020 wereldwijd meer dan drie miljoen berichten gerelateerd aan COVID-19 verwijderd, waarvan er zo’n 135.000 in Europa waren.
Platformen pleiten in de Senaat voor het reguleren van fake news
27 januari 2021
In de Senaat zijn de hoorzittingen omtrent het Informatieverslag Fake News nog steeds lopende. Zo werden vorig jaar reeds verschillende professoren, de Vereniging voor Journalisten en de Raad voor de Journalistiek uitgenodigd om hun standpunt uiteen te zetten. De hoorzittingen werden verder gezet op 18 januari 2021 met de staatssecretaris van Digitalisering Michel en met vertegenwoordigers van Facebook, Google, de European External Action Service (EEAS) en de Vrije Universiteit Brussel.
“Sociale media kanalen kunnen niet verantwoordelijk worden gesteld voor elk bericht dat op een platform geplaatst wordt, aangezien ze enkel instaan voor de verspreiding en niet voor de inhoud van een bericht,” poneerde Staatsecretaris Michel. Elkeen zou zelf verantwoordelijk moeten gehouden worden voor de berichten die hij of zij zelf plaatsen. Fake news is de laatste jaren een maatschappelijk probleem geworden. Burgers moeten leren met een kritische blik naar nieuws te kijken.
Facebook en Google hebben reeds zelf voor hun platformen een kader opgesteld. Facebook heeft met zijn Community Standards regels gecreëerd die bepalen hoe iemand zich moet gedragen op het platform, maar niet welke informatie er mag gedeeld worden. Facebook wil hiermee de vrijheid van meningsuiting en de toegang tot betrouwbare informatie garanderen. Het kader van Google omvat daarentegen wel regels omtrent het verwijderen van accounts en de bestrijding van desinformatie. Facebook zal enkel accounts of berichtgeving verwijderen wanneer hun Community Standards geschonden worden. Is dit niet het geval, wordt het bericht enkel minder verspreid of wordt een waarschuwingslabel geplaatst. Facebook vindt namelijk dat het als privaat bedrijf niet kan beslissen wat als “acceptable speech” geldt, maar neemt wel de verantwoordelijkheid om misinformatie te bestrijden.
De EEAS heeft reeds een gedragscode over desinformatie ontwikkeld waarin wordt beschreven (i) hoe platformen moeten omgaan met desinformatie, (ii) hoe ze monitoring kunnen vermijden, (iii) hoe ze meer transparantie kunnen verzekeren en (iv) een kader omtrent algoritmes.
Het delen van online content is een gedeelde verantwoordelijk en moet wettelijk verankerd worden. Om fake news grondig te bestrijden, is een allesomvattend regelgevend kader nodig zodat alle platformen de nodige maatregelen kunnen nemen. Alle partijen verwelkomen dan ook de Europese wetsvoorstellen Digital Services Act en Digital Markets Act.
Praktijkcode inzake desinformatie ten tijde van COVID-19
12 november 2020
De Praktijkcode inzake desinformatie die in september 2018 werd afgesloten, was toe aan een evaluatie. Hieruit blijkt dat platformen, mits de nodige inspanningen, veel kunnen verwezenlijken om desinformatie tegen te gaan. Een heikel punt blijft de transparantie van platformen. Zo wordt nog steeds te weinig informatie verstrekt over hun beleid en gegevens. Platformen moeten zich verantwoordelijker gedragen en duidelijker verantwoording afleggen. Voorts is er nog steeds geen samenwerking tussen platformen en de onderzoeksgemeenschap tot stand gekomen, net zoals andere belanghebbenden, zoals de reclamesector, nog niet werden betrokken bij de Praktijkcode.
Door het gevaar dat desinformatie teweeg brengt, zeker ten tijde van COVID-19, werd door de Europese Commissie aan de platformen gevraagd vooruitgangsrapporten op te stellen over de maatregelen die zij hebben genomen om desinformatie omtrent COVID-19 te bestrijden.
Zowel Google als Facebook hebben zich de voorbije maanden geëngageerd om correct nieuws te brengen en de veiligheid van hun gebruikers te garanderen. COVID-19 heeft platformen verplicht meer maatregelen te nemen dan wat de Praktijkcode verwacht en heeft aangetoond dat platformen meer kunnen realiseren dan wat de Praktijkcode vraagt.
Beide platformen zorgen dat hun gebruikers gemakkelijk bij de juiste informatie terechtkomen. Zo werken beiden samen met o.a. de Wereldgezondheidsorganisatie om de verspreiding van het virus te stoppen en bieden deze organisaties gratis advertentieruimte aan. Zowel Facebook als Google zoeken actief naar misinformatie en verwijderen deze indien nodig.
Zowel Facebook als Google hebben tijdens deze pandemie geïnvesteerd in journalistiek. Zo richtte Google het Journalism Emergency Relief Fund op om kleine tot middelgrote nieuwsorganisaties te ondersteunen. Facebook investeerde dan weer een groot bedrag, enerzijds voor hun Facebook Journalism Project, anderzijds voor nieuwsorganisaties wereldwijd te steunen. Daarnaast werd er door het Facebook Journalism Project en het European Journalism Center een steunfonds opgericht om Europese kleine en middelgrote nieuwsorganisaties te ondersteunen.
Ook hebben beide platformen geïnvesteerd in fact-checking programma’s en werken ze er nauw mee samen. Google doet dit door locatiegegevens mee te delen zodat men COVID-19 beter in kaart kan brengen. Facebook zette dan weer bij 98 miljoen posts wereldwijd een waarschuwing dat de informatie fout of gedeeltelijk fout is en reduceerde hun verspreiding (dit voor de periode april- juni 2020). Facebook is ook een nieuwe campagne gestart om foutief nieuws te herkennen.
Beide platformen ondernemen ook actie tegen advertenties die schadelijke informatie bevatten. Sinds het begin van 2020 blokkeerde Google al meer dan 85 miljoen advertenties betreffende COVID-19. In België werden tot september 426.837 advertenties geblokkeerd, waarmee we het beter doen dan buurlanden Nederland (4.295.544) en Duitsland (10.845.588). Frankrijk doet dan weer beter met “slechts” 421.259 geblokkeerde advertenties. Google schorste in ons land nog geen accounts, maar blokkeerde wel 6 URLs. Facebook heeft de nodige maatregelen genomen om te voorkomen dat advertenties gebruikt worden om misinformatie over COVID-19 te verspreiden. Advertenties die beweren het virus te voorkomen of te genezen, worden geweigerd.
Om te helpen met de strijd tegen desinformatie, zal de Europese Commissie eind 2020 een actieplan voor democratie en het wetgevingspakket inzake digitale diensten voorstellen. Deze zullen de vrije en onafhankelijke media ondersteunen en de regelgeving voor platformen actualiseren.
Moet fake news gereguleerd worden?
7 oktober 2020
De senaat buigt zich momenteel over de bestrijding van fake news. In het kader van het toekomstig informatieverslag werden reeds verschillende hoorzittingen georganiseerd. Op vijf oktober 2020 kwamen onder meer de Vereniging van Journalisten en de Raad voor de Journalistiek hun standpunt uiteen zetten.
De VVJ is van oordeel dat kwalitatieve journalistiek moet worden gewaarborgd door enerzijds de uitgevers, die hun journalisten correcte arbeidsvoorwaarden en een goede werklast bieden, en anderzijds door de overheid, met onder meer de wet van 1963 inzake de erkenning en de bescherming van de titel van beroepsjournalist. Ook mediawijsheid is niet te onderschatten in de strijd tegen fake news. De VVJ maakt een onderscheid tussen desinformatie, waarbij moet ingezet worden op transparantie en fake news, waar er wel degelijk plaats kan zijn voor censuur. Hier kijkt de VVJ naar de online platformen zelf.
Langs de Franstalige kant vindt l’Association des Journalistes Professionnels (AJP) dat platformen zelf actie moeten ondernemen, en wanneer zij dit niet doen, hiertoe moeten worden verplicht. De AJP pleit voor een GAFA belasting die dient terug te vloeien naar degenen die correcte informatie verspreiden.
Volgens de Raad voor de Journalistiek moet men streven naar betrouwbare journalistiek en mediageletterdheid. Fake news moet ofwel worden verboden of men moet waarheidsgetrouwe informatie worden bevorderd. Sociale media mogen zelf niet beslissen welke media “kwaliteitsvol” zijn, hiervoor moet een zelfregulerende raad zijn waarbij media zich aansluiten en vervolgens engageren een gedragscode te volgen. De Raad voor de Journalistiek vindt ook dat de huidige regelgeving voor sociale media voldoende is en vreest dat zelfregulering bij online platformen weinig zal opleveren.
Le Conseil de déontologie journalistique (CDJ) vreest dat wetgeving inzake fake news gevaren inhoudt voor de volledige perssector. Ze opteren dan ook voor meer transparantie, de controle van de geloofwaardigheid van berichten en een samenwerking van alle partijen. Zelfregulering bij de platformen zelf zal volgens hen niet de gewenste resultaten opleveren.
EUROPESE UNIE ZET ZICH IN TEGEN FAKE NEWS
12 juni 2020
Sinds het begin van de coronacrisis is de nood aan nieuws des te belangrijker geworden. De crisis heeft aangetoond dat vrije en onafhankelijke media essentieel zijn om betrouwbare en juiste informatie te kunnen aanbieden. Covid-19 heeft er echter voor gezorgd dat er een grote hoeveelheid fake news aanwezig was. De Europese Unie heeft de afgelopen weken al verschillende initiatieven genomen om desinformatie te bestrijden, zoals het beter informeren van burgers en het nauwer samen werken met internationale actoren, maar ook via het herstelpakket voor de mediasector zelf. Er is echter nood aan verdere stappen. Daarom hebben de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger een gezamenlijk standpunt gepubliceerd waarin de reeds genomen maatregelen worden geanalyseerd en volgende maatregelen worden toegelicht.
De voorbije weken was er een ware “infodemic” over het coronavirus, waarvan lang niet alle informatie correct was. Toch kan niet alle onjuiste informatie worden beschouwd als fake news. Sommige informatie kan namelijk onjuist zijn, maar had niet die intentie. Er moet dusdanig een onderscheid gemaakt worden tussen illegale content en schadelijke content die niet illegaal is. Men moet nagaan of er de bedoeling was om mensen te misleiden, om publieke schade te verrichten of om winst te maken.
De EU neemt voor de nabije toekomst enkele concrete maatregelen om de strijd tegen fake news verder te zetten. Zo zullen online platformen maandelijks moeten rapporteren over hoe zij desinformatie tegengaan (met het oog op de gedragscode inzake desinformatie), zal de Europese Commissie fact-checking ondersteunen door de oprichting van het European Digital Media Observatory en zal er meer steun gegeven worden aan onafhankelijke media en journalisten in de EU en wereldwijd. Er zal eveneens meer steun gegeven worden voor de controle op schendingen van de persvrijheid en voor het bepleiten van een veiliger mediaklimaat, waarbij de vrijheid van meningsuiting voorop staat.
Deze initiatieven vormen de basis voor het toekomstige European Democracy Action plan, wat tegen eind 2020 wordt verwacht, en de Digital Services Act.
Het volledige standpunt is hier terug te vinden.