Nieuwe wetgevende stappen voor online platforms die leiden tot meer transparantie en billijke voorwaarden
5 mei 2018
De Europese Commissie heeft op 26 april 2018 een voorstel van verordening bekend gemaakt om de onbillijke contractbepalingen en handelspraktijken van online platforms ten opzichte van zakelijke gebruikers te faciliteren. Het voorstel is het resultaat van twee jaar feitenonderzoek met verscheidene raadplegingen, een Eurobarometer-enquête en een uitgebreid economisch onderzoek. Deze nieuwe regeling dient een eerlijk, transparant en voorspelbaar ondernemingsklimaat voor kleinere bedrijven te creëren en hierdoor een betere werking van de digitale eengemaakte markt te bewerkstelligen. In deze markt zijn platforms en zoekmachines belangrijke kanalen geworden voor bedrijven om hun consumenten te bereiken. Volgens een recente door de Europese Commissie gevoerde Eurobarometer-enquête maakt 42% van de kleine en middelgrote ondernemingen gebruik van een onlinemarktplaats om producten of diensten aan te bieden.
Er is een duidelijke erkenning dat deze onlinemarktplaatsen de groei en ondernemerschap binnen de Europese Unie stimuleren, maar anderzijds is er nood aan rechtszekerheid en een duidelijke omkadering aangezien kleine bedrijven sterk afhankelijk zijn geworden van deze nieuwe kanalen en misbruiken in de digitale economie moeten worden vermeden. De aanpak van de Europese Commissie dient een versnippering van de interne markt door een lappendeken aan nationale regels te voorkomen.
Het voorstel tracht deze problematiek aan te pakken door een regeling uit te werken op het vlak van:
Transparantie (artikel 3, 4, 5, 6, 8)
Aanbieders van onlinediensten moeten ervoor zorgen dat hun voorwaarden voor professionele gebruikers gemakkelijk te begrijpen en te allen tijde beschikbaar zijn, zelfs in de precontractuele fase. Bij niet naleving zullen de bepalingen niet bindend zijn voor de professionele gebruikers.
Duidelijke communicatie is vereist met betrekking tot de redenen waarom een professionele gebruiker tijdelijk of definitief van een platform kan worden verwijderd, die bovendien gebaseerd moeten zijn op objectieve gronden. Deze aanbieders moeten een minimale termijn in acht nemen (ten minste 15 dagen) voordat zij hun voorwaarden wijzigen, tenzij het zou gaan om een wijziging vanwege een wettelijke verplichting.
Wanneer een onlineplatform het aanbod van een zakelijke gebruiker geheel of gedeeltelijk offline haalt of verwijdert, moet het platform dat motiveren met objectieve gronden.
Tot slot moeten onlineplatforms en onlinezoekmachines in hun voorwaarden algemene criteria vaststellen voor de wijze waarop goederen en diensten worden gerangschikt in de zoekresultaten en moeten platforms een algemeen beleid opstellen en publiceren over:
(i) welke gegevens zij genereren en voor wie en onder welke voorwaarden deze toegankelijk zijn;
(ii) hoe zij hun eigen goederen of diensten behandelen ten opzichte van die welke worden aangeboden door hun zakelijke gebruikers;
(iii) hoe zij via contractclausules de gunstigste prijs of de interessantste producten en diensten van hun zakelijke gebruikers eisen (Most-Favoured-Nation-clausules).
Geschillenbeslechting: klachtenprocedures en bemiddeling (artikel 9, 10, 11, 12)
Aanbieders van onlinebemiddelingsdiensten moeten een intern systeem voor de behandeling van klachten opzetten dat makkelijk toegankelijk is voor de professionele gebruikers. Zij maken jaarlijks alle relevante informatie (het totaal aantal ingediende klachten, het onderwerp van de klachten, de verwerkingstijd en het gevolg dat aan de klachten is gegeven) over het functioneren en de doeltreffendheid van hun interne klachtenbehandelingssysteem beschikbaar voor het publiek.
Om alternatieve geschillenbeslechting te vergemakkelijken moeten alle aanbieders van onlinediensten in hun voorwaarden aangeven met welke onafhankelijke en gekwalificeerde bemiddelaars zij bereid zijn om te goeder trouw samen te werken aan de geschillenbeslechting. De sector wordt dan ook aangemoedigd om op vrijwillige basis gespecialiseerde onafhankelijke bemiddelaars aan te stellen die buitengerechtelijke geschillen in het kader van onlinebemiddelingsdiensten kunnen behandelen.
Tot slot krijgen representatieve organisaties of verenigingen (Bijvoorbeeld: organisaties en verenigingen die een legitiem belang hebben bij het vertegenwoordigen van professionele gebruikers, alsmede overheidsinstanties die in de lidstaten zijn gevestigd) het recht om namens bedrijven gerechtelijke procedures te starten om de nieuwe regels inzake transparantie en geschillenbeslechting te doen naleven en inbreuken te doen verbieden.
Een opvolgingssysteem om het effect van de nieuwe regels te evalueren (artikel 14)
Deze “waarnemingspost” dient de huidige en nieuwe problemen en kansen in de digitale economie te monitoren zodat de Europese Commissie het wetgevingsvoorstel kan aanpassen indien dit noodzakelijk zou blijken. De verplichtingen uit de artikels 5 tot en met 8 worden geëvalueerd en eventueel kunnen bijkomende bepalingen, zoals op het gebeid van de handhaving, worden toegevoegd. Afhankelijk van de vorderingen en de inzichten van het waarnemingscentrum zal de Commissie uiterlijk over drie jaar vanaf de inwerkingtreding nagaan of er behoefte is aan verdere maatregelen en een rapport opstellen.
Er kan bovendien door personen of ondernemingen feedback worden gegeven t.e.m. 28 juni 2018 via de website van de Europese Commissie. Na inzameling van alle adviezen en voorstellen zal de Europese Commissie een samenvattend document opstellen en overhandigen aan het Europees Parlement en de Raad zodat deze tijdens de onderhandelingen kunnen worden besproken.