Moet fake news gereguleerd worden?

7 oktober 2020

De senaat buigt zich momenteel over de bestrijding van fake news. In het kader van het toekomstig informatieverslag werden reeds verschillende hoorzittingen georganiseerd. Op vijf oktober 2020 kwamen onder meer de Vereniging van Journalisten en de Raad voor de Journalistiek hun standpunt uiteen zetten.

De VVJ is van oordeel dat kwalitatieve journalistiek moet worden gewaarborgd door enerzijds de uitgevers, die hun journalisten correcte arbeidsvoorwaarden en een goede werklast bieden, en anderzijds door de overheid, met onder meer de wet van 1963 inzake de erkenning en de bescherming van de titel van beroepsjournalist. Ook mediawijsheid is niet te onderschatten in de strijd tegen fake news. De VVJ maakt een onderscheid tussen desinformatie, waarbij moet ingezet worden op transparantie en fake news, waar er wel degelijk plaats kan zijn voor censuur. Hier kijkt de VVJ naar de online platformen zelf.

Langs de Franstalige kant vindt l’Association des Journalistes Professionnels (AJP) dat platformen zelf actie moeten ondernemen, en wanneer zij dit niet doen, hiertoe moeten worden verplicht. De AJP pleit voor een GAFA belasting die dient terug te vloeien naar degenen die correcte informatie verspreiden.

Volgens de Raad voor de Journalistiek moet men streven naar betrouwbare journalistiek en mediageletterdheid. Fake news moet ofwel worden verboden of men moet waarheidsgetrouwe informatie worden bevorderd. Sociale media mogen zelf niet beslissen welke media “kwaliteitsvol” zijn, hiervoor moet een zelfregulerende raad zijn waarbij media zich aansluiten en vervolgens engageren een gedragscode te volgen. De Raad voor de Journalistiek vindt ook dat de huidige regelgeving voor sociale media voldoende is en vreest dat zelfregulering bij online platformen weinig zal opleveren.

Le Conseil de déontologie journalistique (CDJ) vreest dat wetgeving inzake fake news gevaren inhoudt voor de volledige perssector. Ze opteren dan ook voor meer transparantie, de controle van de geloofwaardigheid van berichten en een samenwerking van alle partijen. Zelfregulering bij de  platformen zelf zal volgens hen niet de gewenste resultaten opleveren.

 

Online platformen worden transparanter dankzij de P2B-Verordening

6 oktober 2020

Afgelopen zomer is de Europese verordening ter bevordering van billijkheid en transparantie voor zakelijke gebruikers van onlinetussenhandelsdiensten in werking getreden (de “P2B-verordering”). Deze vordering heeft als voornaamste doel platformen transparanter te maken om zakelijke gebruikers te beschermen en de interne markt optimaal te waarborgen.

Om de transparantie tussen de verkoper en het platform te garanderen, is het platform verplicht zijn algemene voorwaarden aan te passen. Sinds 12 juli 2020 moeten deze in een duidelijke, begrijpbare taal beschreven zijn, gemakkelijk beschikbaar zijn en voorzien zijn een termijn van vijftien dagen bij het wijzigen van de voorwaarden zodat de gebruiker de nodige aanpassingen kan doen.

Daarnaast kunnen de platformen de diensten van een gebruiker niet langer beëindigen of schorsen zonder geldige reden. De gebruiker zal van deze beslissing dertig dagen op voorhand op de hoogte worden gebracht.

Platformen moeten de criteria aangeven die zij hanteren om  goederen en diensten te rangschikken, zodat de gebruikers hun aanwezigheid op de platformen kunnen optimaliseren. Wanneer platformen hun eigen producten favoriseren, moeten zij dit verplicht vermelden in de algemene voorwaarden.

Tot slot moet elk platform ook beschikken over een intern klachtenafhandelingssysteem dat eenvoudig en kosteloos toegankelijk is voor zakelijke gebruikers. Hierdoor zullen ook “kleine” zakelijke gebruikers platformen voor de rechter kunnen brengen wanneer zij merken dat aan bovenstaande regels geen gehoor wordt gegeven.

Een eerste evaluatie van de verordening volgt op uiterlijk 13 januari 2022.

 

Wat heeft het regeerakkoord in petto voor de sector?

De federale regering is eindelijk gevormd en is uitgemond in de regering De Croo I. Het regeerakkoord vermeldt een aantal relevante zaken voor onze sector:

• Er zal maximaal worden ingezet op de meest gepaste communicatie en gerichte doelgroepcommunicatie bij het beheer van de gezondheidscrisis;
• De regering zal de problematiek inzake het pensioenstelsel voor journalisten bekijken;
• In de kamer bespreekt men al enige tijd een reclameverbod op kansspelen. Het regeerakkoord stelt “gokverslaving te bestrijden” waarbij de wetgeving zal geëvalueerd worden en indien nodig bijgestuurd;
• Er komen maatregelen inzake de toegang tot de bescherming van intellectuele eigendom en de huidige reprografieregeling zal worden aangepast;
• De beheersovereenkomst met Bpost zal worden aangepast aan de gewijzigde behoeften van de burgers en ondernemingen;
• De regering zal blijven inzetten op digitalisering. Dit onder meer door informatieverstrekking en sensibilisering. Zo zal er bijvoorbeeld een campagne komen tegen internetfraude;
• De regering wil meer slagkracht geven aan de Belgische mededingingsautoriteit, naar het voorbeeld van onze buurlanden;
• De regering is van mening dat er een vorm van digitale taxatie moet komen, namelijk dat grote internetplatformen zoals Facebook en Google moeten bijdragen. Ze opteren hier voor een internationale samenwerking, maar bij gebrek hiervan, zal België dit zelf invoeren tegen 2023;
• Het statuut van klokkenluider zal worden bevestigd;
• Inzake de bestrijding van fake news zullen de maatregelen versterkt worden;
• In het volgende Nationale Veiligheidsplan zal de strijd tegen (online) discriminatie- en haatmisdrijven verder gezet worden en moet de ongelijke vervolging van verschillende soorten haatmisdrijven weggewerkt worden;
• Voorts zal er ingezet worden op de ontwikkeling van wetenschap en technologie, op onderwijs en academisch onderzoek.

 

Nieuws in de Klas van start – bestel je nieuwspakketten!

1 oktober 2020

Meer dan ooit benadrukt de huidige corona crisis het belang van het kritisch en bewust omgaan met nieuws en informatie. Toch twijfelen veel jongeren of ze de kwaliteit van nieuws kunnen inschatten en fake news kunnen herkennen (Bron: Apestaartjaren 2020). Ze hebben nood aan een kritische bril en leerkrachten staan voor de uitdaging om hen dit aan te leren. Daarom start vandaag een nieuwe editie van ‘Nieuws in de klas’.

“In deze tijden van fake news is kwaliteitsvolle informatie voor jongeren een must. Uit onderzoek blijkt dat kinderen en jongeren hun informatie vaak bij hun leeftijdsgenoten halen of op het internet vinden. Nieuws is alomtegenwoordig op sociale media, maar vaak niet op maat van kinderen en jongeren. Ze weten vaak ook niet of deze informatie betrouwbaar is. Leerkrachten spelen hierin een belangrijke rol. Om kritisch mediagebruik bij leerlingen in Vlaamse en Brusselse scholen aan te wakkeren en te bevorderen, is er het media-educatief project ‘Nieuws in de Klas.” Benjamin Dalle, Minister van Media

Focus op digitaal nieuws

Nieuwsconsumptie verloopt al lang niet meer enkel via de klassieke media zoals kranten, radio en televisie. Steeds meer jongeren consumeren niuws vooral via sociale media op hun smartphone (Apestaartjaren 2020). Daarom verschuift de focus van ‘Nieuws in de klas’ steeds meer naar het digitale, met onder meer het Smartphoneproject. De kranten en magazines in de pakketten van Nieuws in de Klas bieden ook heel wat extra digitaal nieuws aan via Facebook, Twitter en Instagram die leerlingen makkelijk kunnen raadplegen met hun  smartphone. Ze kunnen zo ook weer, voor het derde schooljaar, makkelijk naar de themadossiers van de onafhankelijk nieuwsmedia surfen. Ook nieuw sinds dit jaar is dat leerkrachten twee weken lang aan de slag kunnen met een digitaal nieuwspakket. Op de website kunnen leerkrachten terecht voor heel wat educatief materiaal om het hele schooljaar lang te werken rond nieuws en actua in de klas waaronder de EDUbos nepnieuws die een update krijgt met een uitbreiding rond het fake news rond corona, een tool om kranten te maken en een nieuwsquiz.

Bestel kranten en magazines 

Wat moet je doen?

Meld je aan op www.nieuwsindeklas.be
Bekijk welke periode voor jou past.
Bestel je nieuwspakket.
De nieuwspakketten worden bij je op school bezorgd.

Nieuw: smartphones in de klas

Je kan vanaf nu smartphones bestellen om tijdens je lessen te gebruiken. Dit project is de opvolger van Tablets in de Klas. Waarom kiezen voor smartphones? Deze toestellen staan centraal in het leven van jongeren, dus waarom ze niet inschakelen om nieuwsmedia beter te leren kennen?
Vraag vandaag nog smartphones aan!

Schrijf je nu in voor de online studiedagen van Nieuws in de Klas

7 september 2020

Start het schooljaar met enkele inspirerende lezingen en workshops over hoe je rond nieuws en actua kan werken in de klas. Niet 1 dag maar 3 dagen word je ondergedompeld in de wondere wereld van nieuws, nepnieuws, propaganda, complotten,… Ook online kan je proeven van tal van lezingen en workshops. Geen keuzestress meer over welke lezing of workshop je zal volgen, want nu kan je gewoon thuis of op school deelnemen aan onze online webinars. En ook online krijg je heel wat tips en inspiratie om zelf actief aan de slag te gaan in de klas.  Een ideaal begin om nadien een heel schooljaar lang te werken met Nieuws in de Klas.

Deelname is gratis, maar inschrijven is verplicht. Je kan je hier inschrijven.

Programma

Lezingen (onbeperkt aantal deelnemers)

 

9u40: onthaal + welkom (je schrijft je in voor beide lezingen)	DI (29/09)	WOE (30/09)	DO (01/10)
10u: start lezing 1	Wie gelooft er die reporters nog? Luc Haekens	N(i)et echt!, mediawijsheid in tijden van fake news door dr. Jan De Maeyer	Wat is fake news door Ike Picone
11u15 – 12u15 : start lezing 2	Fake news en de rol van leerkrachten door Clio Janssens	Wat doet VRT richting onderwijs? En hoe maken ze nieuws op maat van jongeren? door Fran Devriese VRT	Niet neutraal, wel journalistiek. Kan dat? door Gie Goris van Media.21

 

Workshops (beperkt aantal actieve deelnemers)

 

	DI (29/09)	WOE (30/09)	DO (01/10)
13u15 onthaal 13u30 – 14u30: start workshop	Workshop Fake News door StampMedia (Tweede en derde graad Secundair)	Workshop Hoe bespreek ik actua in de klas door Djapo (Tweede en derde graad SO)	/
13u15 onthaal 13u30 – 14u30: start workshop	Workshop Kritikat door Onderzoekskern ExploRatio van Odisee Hogeschool (Lager)	Workshop: Lees de actualiteit in duidelijke taal met de Wablieft-krant (Lager onderwijs)	Workshop Hoe bespreek ik actua in de klas door Djapo (Lager en eerste graad SO)
14u45 onthaal 15u00- 16u00: start workshop	Workshop Kritisch kijken naar beelden door BELvue (Secundair)	Workshop Aan de slag met Het Archief voor Onderwijs (Secundair)	Workshop Complotdenken door Bert Pieters – Mediawijs (Secundair)
14u45 onthaal 15u00- 16u00 : start workshop	Workshop Echt of nep – Het Archief voor Onderwijs (Lager)	Aan de slag met digitale en papieren kranten en KrantenMaker- Vlaamse Nieuwsmedia (Lager en Secundair)	Aan de slag met digitale en papieren kranten en KrantenMaker- Vlaamse Nieuwsmedia (Lager en Secundair)

 

De moeilijke verhouding tussen content producenten en content verspreiders – evoluties in Australië en Europa

4 september 2020

In Australië vindt de overheid het hoog tijd dat Facebook en Google een deel van hun advertentie-inkomsten afstaan aan lokale mediabedrijven. Sinds 2019 probeert de mededingingsautoriteit (ACCC) rond de tafel te zitten met de twee techgiganten om een vrijwillige gedragscode op te stellen. De code bepaalt dat Google en Facebook ter goeder trouw moeten onderhandelen met Australische nieuwsmedia en hen dient te vergoeden voor de content die ze op hun platformen hergebruiken. Indien er na drie maanden onderhandeling geen akkoord kan worden bereikt, worden door de overheid bemiddelaars aangesteld die finaal de knoop moeten doorhakken. De code bepaalt eveneens dat er op de platformen een informatieverplichting rust inzake algoritmewijzigingen en de data die verwerkt worden.  Concrete onderhandelingsresultaten blijven echter uit en het feit dat de  reclame-inkomsten van nieuwsbedrijven drastisch kelderen door de coronacrisis, zet de Australische regering nu aan om te opteren de code om te zetten in wetgeving en bijgevolg de platformen te verplichten om  uitgevers billijk te vergoeden voor het gebruik van de content van Australische nieuwsredacties dat gretig gedeeld wordt via hun platformen.

Facebook en Google blijven echter bij het standpunt dat ze “geen nieuws nodig hebben” en Facebook dreigt met een totaalverbod voor het delen van nieuwsberichten in Australië. Ook Google dreigt haar platform aan te passen indien ze een vergoeding moet betalen. Beide platformen hebben zonder nieuws aan te bieden nog genoeg inkomsten, maar het zijn net de nieuwsuitgevers die zouden bloeden indien hun nieuws niet meer beschikbaar zou zijn op deze platformen, aldus Google en Facebook. Anderzijds zouden bepaalde Australische nieuwsmedia reeds een vergoeding ontvangen van Facebook en zou de code enkel billijkheid en transparantie brengen in de onderhandelingen met de Australische nieuwsmedia. Want, hoewel Facebook en Google naar het publiek toe blijven beweren geen nieuws nodig te hebben, ondernemen ze in verschillende landen achter de schermen pogingen om tot een akkoord te komen met grote nieuwsmedia.

In Europa werd vorig jaar werd de Europese richtlijn Auteursrechten goedgekeurd die een uitgeversrecht invoert, een rechtsfiguur die de onderhandelingspositie ten overstaan van de mondiale technologie spelers kan versterken. In Frankrijk, het enige land waar het uitgeversrecht reeds werd omgezet,  zijn de Franse nieuwsuitgevers en Google er niet in geslaagd om de onderhandelingen opgelegd door de mededingingsautoriteit succesvol af te ronden. Als gevolg hiervan hebben de Franse nieuwsuitgevers een nieuwe klacht ingediend bij de mededingingsautoriteit luidende dat (i) Google de onderhandelingen niet ter goeder trouw heeft uitgevoerd en (ii) Google de voorlopige maatregelen niet respecteert. Google van haar kant vraagt een maand extra onderhandelingstermijn. Google is in beroep gegaan tegen de eerdere beslissing van de mededingingsautoriteit waarvan de hoorzitting voor het Franse Hof van Beroep op 10 september plaatsvindt.

Save the date – Onderzoek naar journalistiek bij Vlaamse Hogescholen – 19 november 2020

25 juni 2020

• Voor welk nieuws zijn jongvolwassenen nog bereid te betalen?
• Welke nieuwsformats werken voor jongeren?
• Welke tools maken jongeren weerbaar tegen fake nieuws?
• Hoe ziet de redactionele omgeving/structuur er in 2025 uit? Welke rol(len) zal de journalist daarin vervullen en wat moet hij daarvoor kunnen?
• Regiojournalistiek: waakhondje of schoothondje van lokaal beleid?
• Hoe behoudt regiojournalistiek haar terrein in een tijd van sociale media en burgerjournalistiek?

EUROPESE UNIE ZET ZICH IN TEGEN FAKE NEWS

12 juni 2020

Sinds het begin van de coronacrisis is de nood aan nieuws des te belangrijker geworden. De crisis heeft aangetoond dat vrije en onafhankelijke media essentieel zijn om betrouwbare en juiste informatie te kunnen aanbieden. Covid-19 heeft er echter voor gezorgd dat er een grote hoeveelheid fake news aanwezig was. De Europese Unie heeft de afgelopen weken al verschillende initiatieven genomen om desinformatie te bestrijden, zoals het beter informeren van burgers en het nauwer samen werken met internationale actoren, maar ook via het herstelpakket voor de mediasector zelf. Er is echter nood aan verdere stappen. Daarom hebben de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger een gezamenlijk standpunt gepubliceerd waarin de reeds genomen maatregelen worden geanalyseerd en volgende maatregelen worden toegelicht.

De voorbije weken was er een ware “infodemic” over het coronavirus, waarvan lang niet alle informatie correct was. Toch kan niet alle onjuiste informatie worden beschouwd als fake news. Sommige informatie kan namelijk onjuist zijn, maar had niet die intentie. Er moet dusdanig een onderscheid gemaakt worden tussen illegale content en schadelijke content die niet illegaal is. Men moet nagaan of er de bedoeling was om mensen te misleiden, om publieke schade te verrichten of om winst te maken.

De EU neemt voor de nabije toekomst enkele concrete maatregelen om de strijd tegen fake news verder te zetten. Zo zullen online platformen maandelijks moeten rapporteren over hoe zij desinformatie tegengaan (met het oog op de gedragscode inzake desinformatie), zal de Europese Commissie fact-checking ondersteunen door de oprichting van het European Digital Media Observatory en zal er meer steun gegeven worden aan onafhankelijke media en journalisten in de EU en wereldwijd. Er zal eveneens meer steun gegeven worden voor de controle op schendingen van de persvrijheid en voor het bepleiten van een veiliger mediaklimaat, waarbij de vrijheid van meningsuiting voorop staat.

Deze initiatieven vormen de basis voor het toekomstige European Democracy Action plan, wat tegen eind 2020 wordt verwacht, en de Digital Services Act.

Het volledige standpunt is hier terug te vinden.

 

De Raad voor de Reclame wordt het Communicatie Centrum

26 mei 2020

De vereniging is vertrokken vanuit de vaststelling dat de term “reclame” te restrictief was geworden rekening houdend met de verbreding, de voorbije jaren, van de missie van de Raad voor de Reclame en deze van de Jury voor Ethische Praktijken inzake reclame (JEP), zijn zelfregulerend orgaan. Op dezelfde wijze was de betekenis van de term “raad” gedateerd geraakt.

De uitdaging was dus om een nieuwe naam te vinden voor de vereniging die uitdrukking geeft aan haar unieke expertise en haar rol als bevoorrechte gesprekspartner van het grote publiek, de overheid en de ngo’s in domeinen die dat van reclame overstijgen. Aangezien de vereniging nationaal is, moest de nieuwe naam ook in het Frans en Nederlands kunnen worden omgezet.

Met de hulp en de steun van al zijn leden, en met bijzondere dank aan het agentschap LDV United, wordt de Raad voor de Reclame vanaf vandaag dus het Communicatie Centrum (Centre de la Communication in het Frans).

Volgens Sandrine Sepul, Directrice van het Communicatie Centrum, “geeft de nieuwe naam de reikwijdte van de bevoegdheden van onze vereniging beter weer. Hij inspireert ook de actualiteit, de dynamiek en de bemiddelende rol die onze vereniging tussen consumenten, overheden en de sector vervult op het gebied van ethiek in de communicatie”.

“Communicatie Centrum beantwoordt ook beter aan de inhoud van de opdracht. Het toepassingsgebied is ruimer dan enkel commerciële communicatie.” zegt voorzitter Marc Dupain. “Alle vormen van communicatie worden getoetst aan de deontologie, ook campagnes van ngo’s of overheden.” besluit de voorzitter van het Communicatie Centrum.

Het Communicatie Centrum, opgericht in 1967 als de Raad voor de Reclame vzw, is de professionele organisatie die de verschillende communicatieberoepen verenigt, zelf vertegenwoordigd door hun respectieve verenigingen, namelijk de UBA, de ACC, VIA, LA PRESSE.be, VNM, WE MEDIA en de AEA.

Sinds 1974 en dankzij de steun van de gehele sector, besteedt het Communicatie Centrum een groot deel van zijn middelen aan de JEP, een onafhankelijk en paritair samengesteld orgaan dat als missie heeft om een eerlijke, oprechte en maatschappelijk verantwoorde reclamecommunicatie te verzekeren.

Inzake zelfregulering beoogt het Communicatie Centrum bovendien om het principe van het “level playing field” op de markt te behouden. Het is belangrijk dat dezelfde regels van toepassing zijn op het geheel van de actoren in de communicatiesector.

Het Communicatie Centrum heeft eveneens als doel de economische en sociale rol van de Belgische communicatiesector te promoten. Het Communicatie Centrum spant zich ook in om de meerwaarde van reclamecommunicatie voor de consument te benadrukken.

Het is ten slotte ook de rol van het Communicatie Centrum om zich op te werpen als de bevoorrechte gesprekspartner van de overheid en zijn leden te vertegenwoordigen met respect voor hun respectieve eigenschappen, belangen en waarden.

Difference day 2020: Journalism without fear or favour

5 mei 2020

Sinds 2015 wordt jaarlijks Difference Day georganiseerd op de World Press Freedom Day (3 mei). Op deze dag worden de mensen en de organisaties geëerd die elke dag vechten voor persvrijheid en vrije meningsuiting en hiervoor hun eigen veiligheid in het gedrang brengen. De gevaren voor de journalistiek en de journalisten zelf zijn de voorbije jaren alleen maar gegroeid. Zo is er de crisis op geopolitiek niveau, zijn er verschillende democratische crisissen en zijn er technische- en economische gevaren zoals desinformatie. Difference Day 2020 stond dan ook in het teken van Journalism without fear or favour.

Zowel Vlaams Minister van Media, Benjamin Dalle, als de Commissiecommissaris voor Waarden en Transparantie, Vera Jourova, spraken tijdens het online event hun steun uit aan journalisten. Beiden vinden dat journalisten hun job op een veilige manier en in een veilige omgeving moeten kunnen uitoefenen, zodat een onafhankelijke pers kan gewaarborgd blijven.

Er waren twee internationale sprekers, Giulherme Canela en Caoilfhionn Gallagher.

Giulherme Canela, UNESCO Chief of Section for Freedom of Expression, betoogde dat wanneer persvrijheid lijdt, de democratie ook lijdt. Het grootste gevaar waarmee de wereld momenteel geconfronteerd wordt, is desinformatie. Dit zorgt voor een vertrouwensbreuk tussen het publiek en de journalisten, wat zo snel mogelijk moet hersteld worden. Momenteel worden er overal ter wereld noodmaatregelen afgekondigd, maar ook deze moeten in regel blijven met de mensenrechten. Journalisten worden niet enkel meer in conflictgebieden vermoord, maar eveneens in niet-conflictgebieden. Het is de verantwoordelijkheid van de overheden om hiertegen actie te ondernemen door preventie, bescherming en het bestrijden van straffeloosheid.

Caoilfhionn Gallagher, een advocate gespecialiseerd in mensenrechten, zet zich onder meer in voor journalisten die vermoord zijn. Volgens haar moet de internationale gemeenschap preventief optreden door journalisten te beschermen en nadien de invloed van de lidstaat te onderzoeken. Alle overheden hebben misschien wel wetgeving inzake persvrijheid, maar deze wordt maar in weinig landen gehandhaafd. Het is aan de internationale gemeenschap om enerzijds nieuwe en duidelijke regelgeving op te stellen, en de handhaving ervan te verzekeren, en anderzijds om het publiek bewust te maken van deze feiten.

De Honorary Title for Freedom of Expression werd uitgereikt aan twee Turkse schrijvers. Ahmet Altan is schrijver en journalist en zit momenteel in de gevangenis. Elif Shafak is schrijfster en zet zich voornamelijk in als vrouwenactiviste. In haar werk probeert ze een stem te geven aan mensen die er geen hebben. Het recht van vrije meningsuiting wordt gekenmerkt door de kracht van woorden, wat volgens Elif Shafak niet ondermijnd mag worden.